Sarma Ana Yelken Sistemleri

Sarma Ana Yelken Sistemleri 

Sarma sistem ana yelkenler hakkında aklınızı kurcalayan soruları, güvenli kullanım yollarını ve püf noktaları ile ilgili bilgileri, bu yazımızda bulabilirsiniz.

 Son yıllarda gelişen teknoloji ile birlikte bir çok yelkenli markasının, satışlarında opsiyon olarak sunmaya başladığı ve gezi yelkencilerinin oldukça ilgi gösterdiği sarma ana yelken sistemlerini, sizin için anlatacağım. Sarma ana yelken sistemleri, klasik yelkenlerden kullanım bakımından tartışılmaz rahatlar. Mandar istemezler, lazybag’i tutan lazy jack’lere takılmazlar, fermuar çekme derdi yoktur, rüzgar ile havalanması durumu yoktur vs. Ama tüm bu kulağa çok hoş gelen iyi özelliklerinin yanında çok sayıda olumsuz özelliklere sahiptirler. Özellikle kullanımları kolaydır ama bazı püf noktaların bilinmediği taktirde, hayatınızı kabusa çevirebilirler. O yüzden bu sistemler hakkında birçok kötü hikaye duymanız mümkündür. Yıllar öncesinde direk içinde sıkışan bir sarma ana yelkenimi, o durumdan kurtarmak için tam 6 saat uğraşmak zorunda kaldığımı ve kazandığım deneyimi unutmam mümkün değildir. Bütün bunların yanında yıllarca sarma ana yelken kullanıp, tek bir sorunla karşılaşmayan bir çok yelkenci tanıdığımda var.Yeşil Liman Projesi; liman tesislerinin etkin, kapsamlı ve koordineli bir yaklaşım sergileyerek, gemi ve liman operasyonlarının çevresel etkilerinin azaltılması yönünde idari ve teknik tedbirler alarak bunları idareye sunmalarını amaçlıyor. 

 

Sarma Ana Yelkenler

 

Direk içine sarma ana yelkenler iki farklı tipte olabilirler. Klasik ana yelkenlerde kullanılan ve yelkenin formunu sağlayan yatay balenleri bu yelkene uygulamak mümkün değildir. Yatay balenler ile yelkeni direğin içine sarmak olanaksızdır. Balensiz bir ana yelken sisteminin, performansındaki düşüşünü göz önüne alacağımız birinci noktadır. İşte birinci tip sarma ana yelken sistemlerinde balen yoktur. Bunlar nispeten daha ucuz ve maliyetsiz yelkenlerdir. Bu performans düşmesini engellemek için yelken üreticileri yatay balenler yerine dikey ve ince balenler kullanma yoluna giderler. Klasik ana yelken kadar olmasa bile bu sistem performanstaki düşüşü azaltır fakat dikkatli sarılmazsa sıkışma olasılığını arttırmaktadır.

 

Yukarıda Azuree 40 fotoğrafında dikine balen sahip sarma ana yelken sistemi görülüyor. 

 

Küçüktürler, hava kaçırırlar, trim edilmezler

 

Sarma ana yelkenler, klasik yelkenlere göre balensiz ya da dikine balenlerin olmasının yanında toplam yelken alanları daha az olurlar. Yelkenin rahat sarılması için güngörmez yakaları içeri doğru kavisli üretilirler. Yelkenin mevcut üçgen formu veya dışarı doğru verilen kavis (roach) yoktur. Ayrıca alt yakaları, makara sistemleri ve direk içi sistemler yüzünden oldukça bumbadan yukarı kalırlar. Bu durumda yelkenin vitesi saydığımız alt yakanın oldukça fazla hava kaçırmasına neden olur. Tüm bunların yanında bir yelkenin ideal tasarımı olan uçak kanadı formundan oldukça uzaktırlar. Gerildiklerinde gergin bez gibi dururlar. Yelkeni trim yapmanıza gerek yoktur çünkü trim yapacak şansınız yoktur. Ayrıca yelkenin güngörmez yakası 15 knot ve üzeri orsadan alınan rüzgarda pırpırlamaktan dolayı, tüm yelkenin üzerindeki rüzgar akışını bozar. Helikopter sesi gibi ses yapar. Bazı durumlarda direği bile sallar. O yüzden güngörmez yakasındaki, ince geri ipini, devamlı germek gerekir. Genelde sarma yelkenlerde bumba da yüksek olduğu için, yelken açıldığında buraya erişmek ve onu germek, boşlamak zor olmaktadır. Gerilmediğinde ise pırpırlamanın boyutu dayanılmaz olabilir.

 

Bu yorumlarımı okuduğunuzda halen neden sarma ana yelken sistemlerinin popüler olduğunu merak ediyor olabilirsiniz. Tüm bu olumsuzluklara rağmen kullanım rahatlığı bakaımından tarif bile edilemezler. Tek halat ile rahatça açılırlar, sarma halati ile rahatça kapatılırlar. Yelkenin aşağı düşmesi, sarkması, takılması, lazybag’in fermuarının çekilmesi, sıkışan camadan halatlarının toplanması gibi hiçbir dertleri yoktur. Yelken alanını küçültmek kolaydır. Acil durumlarda kapatılmaları kolaydır. İşte gezi yelkencilerinin ve rahatına düşkün denizcilerin vaz geçilmezi haline gelmeleri tamamen bu sebepledir.

 

Dikkatli kullanılmalıdırlar

 

Yazının başında belirttiğim gibi sarma ana yelken sistemleri için olumlu yorumlar kadar, olumsuz yorumlar da duymuşsunuzdur. Özellikle direğin içinde sıkışma yaptıkları, bazı durumlarda kapanmadıkları gibi olumsuz yorumlar mevcuttur. Bunların hemen hemen hepsi kullanıcı hatalı ve bilgisizlik nedeniyledir. Anlatılanların hepsi de gerçektir. Öncelikle sarma ana yelken sistemlerinin çalışma mantığını iyice anlamak gereklidir. Sarma yelkenler kullanılırken, daima yavaş olunmalıdır, hava koşulları ne olursa olsun panik olunmamalıdır ve yelkeni direğin içine sararken, yelkene bakmadan asla yelken sarılmamalıdır.

 

Yapılan En Büyük Hatalar

 

1) Ana yelkeni yukarıya basan mandar gevşediğinde (kaza nedeyiyle de olabilir, fazla rüzgardan halat esnemesinden de olabilir, tutucu kilit kaçırıyor bile olabilir) ana yelken aşağıya doğru düşecek ve bombe yapacaktır. Zaten direğin içinde dar bir yere girmeye çalışan yelken daha giremeden sıkışacak ve yelkenin kapanması mümkün olmayacaktır.

 

 

2) Elektrikli vinç ile sarma yelkenin sarılması eğer yeni kullanmaya başlıyorsanız oldukça yanlıştır. Elektrikli vinç ile herhengi bir olumsuz durumda yelkendeki sıkışmadan dolayı oluşan kuvveti hissedemezsiniz ve yelken sistemini zorlarsınız. O yüzden sistemi, bir kaç kez kullanmadan ve anlamadan elektrikli vinç kullanmayın.

 

3) Sarma ana yelkeni sararken hızlı sarmayınız. Hızlı sarılan bir yelken, kat yapacaktır, geniş sarılacaktır ve direk içinde sıkışmaya neden olacaktır. O yüzden bunu engellemek için daima bumbanın arkasından gelen alt yaka halatını yavaş bırakarak ve yelkeni izleyerek sarınız. Yapılan en büyük hata alt yaka halatını tamamen bırakarak, aşırı salınım yapan yelkenin hızlıca hatta elektrikli vinç ile sarılmasıdır.

 

4) Yelkeni sararken, yelken arkasındaki güngörmez gergisini gerili bırakmayınız. Bu gergi, yelkenin arka kısmını gereceği için, direk içinde gene sıkışmasına neden olabilir. Daima yelkeni sarmadan önce bunu gevşetiniz.

 

 

Sarma ana yelkende direk trimi

 

Sarma ana yelken sistemi için en kötü direk trimi geriye doğru eğimli giden yani bend olan direktir. Yanlış anlamayın direğin teknenin kıçına doğru yaptığı açıdan bahsetmiyorum. Onu rake olarak kabul ediyoruz. Eğer sarma ana yelken için kullandığımız direk, geriye doğru fazla bükümlüyse, direk içindeki sarma sistemi rahat çalışmayacaktır. Sıkışma yapacaktır. Bu yüzden çarmık ayarlarının ve kıç ıstralya ayarlarının dikkatlice yapılması gereklidir.

 

Sarma ana yelkende camadan vurmak

 

Sarma ana yelken sistemlerinde istenildiğinde yelken alanını küçültmek olasıdır. Sadece ne kadar az yelkeni açarsanız, o kadar küçük yelken alanınız olacaktır. Bunun için sarma sisteminden gelen halatı tamamen boşlamamalı ve yelkenin alt yakasını iyice germeniz gerekir. Fakat sert havalarda ne olursa olsun bir kaçırma yapacaktır.

 

 

Sert havalarda sarma ana yelken kullanımı

 

Sert havalarda her yelkende olduğu gibi sarma ana yelkeninde gergin olması gerekir. Eğer orsa seyrinde tekneniniz 20 dereceden fazla yatmaya başlamış ve dümen hakimiyeti kaybolmaya başlamışsa, öncelikle yelkenin alt yakasını germe zamanınız gelmiştir. Sarma ana yelkenler, yatay balensiz olduğu için çok gergin kullanılmalıdırlar. Aksi halde oluşan tor, yanal kuvvetin işine yarar ve teknenizin yanal kaymasına neden olacaktır. Sert havalarda orsa seyrinde önce alt yaka, dümendeki hakimiyet zorluğu devam ediyorsa palanga, halen sizi zorluyorsa yelkeni küçültme yolunu izleyebilirsiniz.