Türkiye’yi Etkileyen Basınç Merkezleri
Türkiye’de Etkili Basınç Merkezleri
Ülkemiz, 36 ile 42 derece arasındaki kuzey enlemleri üzerinde yer aldığı için sabit bir basınç merkezinin etkisinde kalmamaktadır. Sürekli bir alçak basınç veya sürekli bir yüksek basıncın etkisinde olsaydık, ülkemizde dört mevsimi de yaşamanın güzelliğini göremezdik.
Mevsimsel değişkenliklere göre, ülkemiz üzerinde değişken basınç sistemleri etkili olmaktadır. Bu sayede tüm mevsimleri görebiliyoruz. Yazın ülkemizde Basra Termik Alçak Basıncı görülebilirken, kışın ise Sibirya Termik Yüksek Basıncı’nın etkisi görülebilir. Termik hava basınçları güçlü ve sürekli hava basınç merkezleri olduğu için etkilerini daha uzun süreli ve fazla hissederiz.
Kuzey Yönlü Hava Basınç Sistemleri
Sibirya Termik Yüksek Basıncı (Sibirya Antisiklonu)
– Ülkemize, kuzeydoğudan yaklaşan termik kökenli güçlü bir yüksek basınç alanıdır.
– Sadece Kış aylarında ülkemizi etkisi altına alır. Balkanlar ve Doğu Anadolu üzerinden etkiler.
– Soğuğu oldukça etkilidir, yüksek basınç sistemi oldu için az kar yağışı bırakır ama etkili olabilir.
İzlanda Dinamik Alçak Basıncı (İzlanda Siklonu)
– Kışın etkili olan bir sistemdir.
– Dinamik kökenli olduğu için sürekli değildir, değişkendir.
– Ülkemize batı ve kuzeybatı’dan giriş yapar.
– Bu basınç Karadeniz’de cephesel yağışlara neden olur.
– Eğer bu cephe, uzun süre sıcak olan Akdeniz’de kalırsa, alçak basıncın yapısı gereği yükselerek nem yüklenir ve Türkiye’nin güneybatı bölgelerine yoğun yağış bırakır.
Güney Yönlü Hava Basınç Sistemleri
Azor Dinamik Yüksek Basıncı (Azor Antisiklonu)
Atlas Okyanusu’nun veya diğer adıyla Atlantik Okyanusu’nun kuzeyindeki Azor Adaları’ndan ismini almıştır. Azorlar, en yakın sahile olan Portekiz’e 1500 km uzaklıkta, okyanusun ortasında bulunan bir ada grubudur. Azor Adaları 38. kuzey enlemlerinde bulunur. Bulundukları bölgenin yapısı gereği yıl boyunca genellikle yüksek basıncın etkisindedir. Kış aylarında basınç dengesinin değişmesinden dolayı, Azor Basıncı, güneye doğru yani Kanarya Adaları’na doğru çekilir.
Azor Basıncı, Atlas Okyanusu’nda soğuk cephe ile karşılaştığında, Avrupa’ya hatta yurdumuza kadar etki göstererek, yağış getirebilir.
Azor Basıncı, yaz aylarında Karadeniz, Marmara ve Ege Deniz’indeki kuzey yönlü, sert poyraz rüzgarlarını besler. Nemi az ve kuru bir hava yapısı vardır.
– Azor, ülkemizi oldukça sık etkileyen, değişken dinamik bir basınç alanıdır.
– Yaz aylarında, genişleyerek Akdeniz hatta İngiltere’yi bile etkisine alır. Bu durumda ülkemizde kuzey yönlü rüzgarlara destek olur.
– Kışın etkisini gösterdiğinde, yüksek basınç yapısı gereği, alçalıcı ve durgun bir etki yapar. Rüzgar esmediği için, özellikle şehirlerde hava kirrliliğine neden olur.
Basra Termik Alçak Basıncı (Basra Antisiklonu)
Ülkemize, güneydoğu yönünden giriş yapar. Sıcak bölgelerden geldiği için oldukça sıcak havayı getirir.Yaz aylarında, havanın aşırı ısınmasına neden olur. Termik olan yani sıcaklık ile oluşan bu basınç değişken değildir, yıl boyunca, bulunduğu bölgede sabittir.
– Aşırı çöl sıcakları yaşanmasına sebep olur.
– Genellikle yaz aylarında, karaların fazla ısınması nedeniyle oluşur, termik kökenlidir.
– Yaz başlarında, atmosferin üst tabakaları soğuk kalacağı, yer yüzeyi çabuk ısınacağı için ani gök gürültülü ve sağnak yağışlara neden olur.
– Ülkemizin denizlerinde kuzeyli esen yaz rüzgarlarına destek olur.