Süper Hücre Nasıl Oluşur?

Süper Hücre nedir?

Süper hücre oluşması için atmosferin üst seviyelerindeki rüzgarın yön değişiminin fazla olması yani kararsız olması ve ısı değişiminin fazla olması gerekmektedir. Yıldırım fırtınalarının bazılarının sebebi olabilirler. Özellikle termodinamik kararsızlığın hakim olduğu koşullarda, bir başka deyişle, ani soğuma veya ani ısınma gibi durumlarda ortaya çıkabilir. Ayrıca yeryüzünde hissettiğimiz enine rüzgarlar değil, yukarı yönlü dikine rüzgarların hakim olduğu zamanda ortaya çıkabilir. Fırtına bulutu olarak da adlandırılabilir. Kümülünimbüs bulutunun hızlı gelişmesi sonucu oluşurlar.

Yukarıdaki süper hücre oluşumunu, 2017 Eylül Ayında Cenova/İtalya açıklarında fotoğraflamıştım. Bu seviyede büyümesi için dört saat geçmişti. Gün batımına doğru çok şiddetli dolu yağışı, 100 kilometre hızın üzerine çıkan fırtınamsı rüzgar ve dakikada en az 40 şimşek üretiyordu. Deniz üzerinde, enerjisini yok etmişti ve bir saat etkili olabilmişti.

Süper hücreler, kuvvetli bir oraj biçimidir. Dolu yağışı, şiddetli rüzgar, yıldırım fırtınası veya hortum oluşturabilirler.

Süper hücreler, uygun ortam koşulları oluştuğunda dünyanın her yerinde oluşabilirler. Ama genellikle Amerika’nın geniş düzlüklerinde, batısı olan hortum bölgelerinde, Arjantin, Urugay ve Brezilya’nın bazı bölgelerinde sık oluşurlar. Avrupa, İngiltere ve Çin de oluştukları da kayıtlara geçmiştir.

Süper hücre nasıl oluşur?

Süper hücre, kendi etrafında girdap gibi dönen yatay rüzgarların yön değiştirmesi ile başlar. Yatay rüzgarlar, atmosferin üstüne doğru dikine yükselmeye ve esmeye başlarlar. Zemindeki sıcak rüzgarın yükselmesi sonucunda, üst tarafta bulunan soğuk rüzgarın yer değişmesi başlar ve aralarındaki sınır delinmiş olur. Yukarıya doğru çıkan kuru ve sıcak hava, yükseldikçe ve soğudukça aniden nemlenmeye başlar.

Bunun sonucunda yukarıda nemli ve soğuk aşağıda sıcak ve kuru hava kalır. Yoğun olmasına rağmen sıcak havanın yükselmesi kararsız bir hava akımı oluşturur. Hava akımının gücü kayboldukça, aşağıya doğru bir patlama şeklinde çökme başlar. İşte bu çökme sırasında dolu veya oldukça büyük dolu taneleri oluşur. Bu havanın çökme bölgesi, en çok zarar veren kısımdır.

Süper Hücredeki Bulutlar

Süper hücre içinde bir çok farklı bulut yapısı gözlemlenir. Aslında super hücre, kümülümbüs bulutlarının oluşma tarzında bir bulut yapısıdır. Yani yukarıya doğru yükselmesi ve yayılması sonucu oluşurlar. İçlerinde altkümülümbüs, mammaut bulutları ve duvar bulutları bulunur. Süper hücrenin alt ucu, atmosferin en alt tabakasında başlar ve en tepe ucu ise 15 kilometre yüksekliğin üstüne bile çıkabilir.

Kaç tip super hücre vardır?

Genelde üç tip super hücre oluşumu gözlemlenir. Klasik tip, az yağışlı tip ve bol yağışlı tip super hücreler mevcuttur.

Az Yağışlı Süper Hücre :

Bu tip super hücreler, isimlerinden de belli olduğu gibi nispeten az miktarda yağmur veya dolu bırakırlar. Bu tip super hücrede, havanın yukarı yükselişi çok kuvvetlidir fakat aşağı düşümü, diğer super hücrelere göre daha kuvvetsizdir. Bu tip bir hava hareketi 1980 yılında keşfedilmiş ve anlaşılmaya çalışılmıştır.

Az yağışlı super hücreler nadiren hortum meydana getirebilirler ve hortum oluştursalar bile fazla etkili hortumlar oluşamaz. Bulutların tabanları yüksekte oluşmaktadır. Fakat yapıları gereği, az yağış yapmalarına rağmen oldukça büyük dolu taneleri oluşturabilirler. Hiç yağmur görünmemesine rağmen, elma büyüklüğünde dolu taneleri yapabilirler. Çok uzun ömürlü olmazlar, kısa sürede enerjileri ve etkileri biter.

Çok Yağışlı Süper Hücre :

En kuvvetli ve uzun süreli super hücreler, çok yağışlı olanlardır. Yoğun sağnak yarışlara sebep olurlar. Bazı zamanlarda çok şiddetli hortumlara sebep olurlar. Yoğun yağış sırasında, görüş mesafesi oldukça düştüğü için, içlerinde oluşan hortumların fark edilmesi zordur ve bu yüzden bir çok ölüme sebebiyet vermektedirler.

Bulutların kendi içlerinde ve bulutlar ile yer arasında, diğerlerine nazaran çok daha fazla yıldırım ve şimşek oluşturur. Dolu yağışı da oldukça etkili olabilir. Bu tip super hücreler, genellikle Amerika, Kanada ve Urugay’da gözlemlenir.

Klasik Küçük Tip Süper Hücre ;

Nispeten daha küçük ölçekli fırtına üretebilirler. Bulutların oluşumları daha yüksektedir.

Türkiye’de Süper Hücre

27 Temmuz 2017 tarihinde İstanbul Boğazı çevresi, Kadıköy, Üsküdar ve Altunizade’yi de kapsayan bir süper hücre oluşumu gözlenmişti. Ağaçlar devrilmiş, dört tekne kayalara çarpmış, binalarda cephe hasarları oluşmuş ve on binlerce arabada ağır hasara neden olmuştu. Şiddetli rüzgar, golf topu büyüklüğünde dolu taneleri ağır hasara yol açmıştı.