Kullanım alanlarına göre farklı tipte bir çok can yeleği vardır. Bazıları standart kabul edilen, sportif küçük yelkenlilerde kullanılan ve yüzdürme yardımcısı olarak bilinen tiplerdir, bazıları ise açık denizde acil durumda baygın bir insanı bile hayatta tutmaya yaracak şekildedir. Can yelekleri seçim klavuzu hazırladık.
Can yeleği seçiminde öncelikle kullandığınız yere göre tercih yapmalısınız. Küçük teknelerdeki yarış yelkencileri hareketlerinin kısıtlanmaması ve rahat olmaları için yüzdürme yardımcı olarak can yeleği giyerler. Zaten açık deniz gitmedikleri ve yarışlarda gerekli güvenlik önlemleri alındıkları için sorun olmaz. Fakat açık deniz seyri yapan teknelerde özellikle SOLAS yönetmeliğine uygun can yelekleri tercih edilmelidir.
Yeni nesil can yelekleri daha küçük boyutlarda olması için karbondioksit tüpleri ile donatılmışlardır. Acil durumda içinde gaz olan bu tüp patlatılarak can yeleğinin kısa sürede şişmesi sağlanır. Bu tip can yelekleri manuel ve otomatik olarak satılmaktadır. Manuel satılanlar, acil durumda kullanıcı tarafından el ile patlatılarak şişirilir. Bunlar denize baygın düşen biri tarafından açılamayacakları için yeterince güvenli değildirler. Fiyatları diğerine göre daha uygun oldukları için tercih edilirler. Otomatik olanlar su ile temas halinde otomatik olarak devreye girerler. Bu yüzden güvenlidirler. Ayrıca can yeleğinin güvenli olması için baygın ense bölgesinde bir ek parça olmalıdır, baygın bir kişinin başını destekleyeçeği için boğulmasını engelleyecektir.
SOLAS ( Security Of Safety At Sea : Denizde Can Güvenliği Sözleşmesi) KURALLARI
1) Can yeleği, 1 dakika içinde giyilebilmedir.
2) Baygın bir kişinin ağzını ve burnunu 12cm yukarıda tutmalıdır. Eğer dalga etkisiyle bu pozizyon bozulursa 5 saniye içinde kendini düzeltmeli ve solunum yollarını açmalıdır.
3) Kırmızı, cart yeşil, turuncu gibi denizde kolay görülecek renklerde olmalılar.
4) En az 4.5 metre yükseklikten suya atlandığında, bozulmamalı ve kullanıcıya zarar vermemelidir.
5) Üzerinde yansıtıcı reflektörler bulunmalıdır.
6) Sıkıca bağlanmış bir düdük ve en az 8 saat yanan bir ışığı olmalıdır.
Can yeleklerini seçerken üzerlerindeki N değeri olarak yazılı olan kaldırma kuvveti değerlerine bakmak gerekiyor. Suyun kaldırma kuvvetinden dolayı, karadaki her 10 kg ağırlık, denizde 1 kg ağırlığına eş değerdir. Dolayısıyla 70 kg bir kişiyi yüzdürmek için en az 70 N kuvvet gereklidir. O yüzden can yeleklerinin üzerindeki 50, 100, 150N yazılı kuvvetlere ve kullanıcı ağırlığına göre can yelekleri alınmalıdır.
Ayrıca çocuklar ve yetişkinler için can yeleği seçilirken daima üzerlerine tam oturup oturmadığı kontrol edilmelidir. Şiştiğinde boyunu zorlayan veya boynu geçerek yüze ulaşan can yelekleri yüzdürmeye yardımcı olmayacağı gibi daha tehlikeli olacaktır.
Özellikle yeni tip can yeleklerinin karbondioksit basınç tüpleri her yıl kontrol edilmeli gerekirse değiştirilmelidir. Can yelekleri eğer şişme tipse her yıl üflenerek şişirilmelidir ve patlak olup olmadığını bakılmalıdır. Ayrıca teknelerde nemli ortamda bırakılan can yelekleri her fırsatta ve kışın güneşli günlerde havalandırmaya ve kurumaya çıkarılmalıdır.
İyi seyirler dilerim ;
Deniz Giray
deniz@denizgiray.com