Tek Başına Yelken Seyri

Tek başına denizlere açılmak ve rüzgarları doğru kullanmak, cesaretin yanında bilgi birikimi ve deneyim gerektirir. Tek başına seyirde başınıza gelebilecek en ufak bir hatada, size sizden başka yardım edecek kimsenin olmayacağı bilinmelidir. O yüzden böyle bir seyir düşünüyorsanız, yeterince bilgi birikimine sahip olmalı ve olası hataları deneyimlerinizle ön görebilmelisiniz. Bu yazımızda tek başına yelken seyrinin püf noktalarını anlatacağız. Unutulmaması gereken her ne kadar deneyimli olursanız olun yalnız seyrin risklerinin her zaman mevcut olacağıdır.

1 – Öncelikle teknenizin tek başına yelken seyri için ne derece uygun olduğunu düşünmelisiniz. Ana yelken, cenova, dümen ve motor bir noktadan kontrol edilebiliyorsa sizin tekneniz yalnız seyir için çok uygun bir teknedir. Genelde geniş havuzluğu seven bizler için üretilen tekneler ve yarış teknelerinde tek kişinin tekneyi kontrol etmesi oldukça güçtür. Ama merkezi kokpit tarzındaki teknelerde tek kişi kontrol oldukça kolaydır. Eğer teknenizde otomatik pilot yoksa ve yelkenleri kumanda ettiğiniz halatlar, dümenden uzaksa işiniz oldukça zor olacaktır. O yüzden tekne seçerken havuzluktaki kontrol noktalarının uzaklıklarını gözden geçirin. Mümkünse ve bütçenize uygunsa otomatik pilot taktırın. Telsizin kokpitte olması bile önemli bir özelliktir. Ama imkânınız yoksa bir el telsizi ile sorunu aşarsınız.

2 – Yelken sistemlerinizin yalnız seyir için uygun olması gerekir. Tek başınıza rahat yelken basabilmeniz için cenova yelkeninin sarma sisteme sahip olması şarttır. Ana yelkenin ise sarma sisteme veya öyle bir olanağınız yoksa en azından lazybag çantasına ihtiyacı vardır. Böylece yelkenleri daha rahat basar ve mayna edebilirsiniz.

3 – Halatları laçka edip seyre başlamadan önce, teknenin içini ve dışını neta etmeyi unutmayın. Denize çıktığınızda özellikle rüzgarlı ve dalgalı havalarda tekrardan teknenin içine girip devrilen eşyaları sabitlemek hoş olmayacaktır. Hava koşulları ne olursa olsun teknedeki açık olan tüm lomboz ve heç kapaklarını kapatmalısınız. Bir aksilik olur da ayağınızın incinmesi durumunda size sizden başka yardım edecek kimsenin olmadığı daima aklınızda olmalı ve tüm hareketlerini buna göre planlamalısınız.

4 – Kıçtan kara olan bir teknede tek başınıza bağlı olduğunuz yerden ayrılmanın bir tek güvenli yöntemi vardır. Rüzgarın geldiği yönü tespit edin. Sizi tutan en gereksiz halat rüzgaraltı koltuk halatıdır. Önce onu mola edin. Elinizde rüzgar üstü koltuk ve tonoz halatı kalacaktır. Motora ileri yol verin. Tekne rüzgarüstü koltuk üzerinde rüzgara doğru yaklaşacaktır. Rüzgar üstünde bir tekne varsa ona yaslayacaktır. Eğer rüzgar şiddetliyse ve tekne rüzgara doğru bir atılım yapamıyorsa motor devrini diğer tekneye yaslayana kadar arttırın. Tekneniz rüzgarüstüne yaslandıysa artık rüzgar sizi sürükleyemeyecektir. Bu durumda baştan bağlı olan tonozun etkisi sıfırlanmıştır ve artık tonozu mola edebilirsiniz. Tonozu mola ettikten sonra kalan en son rüzgar üstü koltuk halatını çözerek ve motoru kullanarak rahatça ayrılabilirsiniz.

5 – Denize çıktığınızda usturmaçalarınızı çözüp tekneyi neta etmeyi ihmal etmeyin. Çünkü güverte üzerine gelişigüzel yatırılan usturmaçaların halatlara takılması ve çapariz verme olasılığı yüksektir. Unutmayın usturmaçaları sökerken daima motoru boşta bekletin ve denizde çok dalga varsa bu işi marina içinde yapmaya çalışın. Bir aksilik olurda giden teknede denize düşme durumu kışın intihar, yazın büyük hayati risk olacaktır.

6 – Yelkenleri basarken önce ana yelkeni basmaya çalışın. Motor seyrindeyken rüzgarı karşıdan alarak yelkenleri rahatça basabilirsiniz. Motoru kapatırsanız tekne rüzgarın etkisiyle sürüklenmeye başlar ve yelken ile rüzgar arasındaki açı artmaya, yelkenleriniz, siz daha onları hisa edemeden kuvvet üretmeye başlar. Kuvvet üreten bir yelkeni yukarı basmanız bir arabayı yokuş yukarı itmeye çalışmak gibidir. O yüzden mümkünse otomatik pilotunuzu rüzgara karşı ayarlayın. Tekne rüzgara karşı dümen dinleyecek kadar yolda olursa sorun olmaz. Motora gereğinden fazla yol vermeniz karşıdan gelen zahiri rüzgarı gereksiz arttıracak ve yelken basarken yelken salınımını arttıracak ve sizi zorlayacaktır. Eğer ana yelkeni basmak için direk dibine gitmeniz gerekiyorsa mümkün olduğunca çok sağlam yeri tutarak tekne üzerinde ilerleyin. Tek eliniz sağlam bir yeri tuttuğunda en az iki ayağınız güverteye sağlam basmadan elinizi bırakmayınız. İleri yoldaki bir tekneden düşmek başınıza gelebilecek en kötü senaryodur.

7 – Kokpitte ihtiyacınız olan şeyleri hazır bulundurun. Seyirde ne kadar çok içeri girip çıkarsanız o kadar çok risk alırsınız örneğin keskin bir bıçak, el telsizi, yelken kumanda vinç kolları, can yeleği en azından elinizin altında olsun.

8 – Seyir sırasında asla ve asla risk almayın. Açılan ve suyun içinde sizinle seyreden yüzme merdiveni olsa dahi, tekne ilerlerken onu kaldırmaya çalışmayın. Seyreden bir tekneden düşmeniz durumunda o yüzden tekneyi durdurmadan suya düşen usturmaçayı, açık kalan merdiveni vs. peşine düşmeyin.

9 – Seyir sırasında havanın sertliğine göre ve kullanım kolaylığına göre hangi yelkenleri ne ölçüde açacağınıza önceden karar vermelisiniz. Örneğin rüzgarlı havalarda sadece cenova ile seyir yapan bir çok yelkenli görüyoruz. Hem sarma cenovaları açma kolaylığından hem de rüzgarlı havalarda ana yelken açıldığında tekneyi daha çok yatırmasından çekinildiğinden cenova ile seyir yapılıyor. Tekne ve yelken uyumuna aykırı olan alışılagelmiş bu seyir amatör yelkenciler için daha uzun süreler tercih edilecektir.

10 – Tek başınıza yelken seyrinde mümkün olduğunca rüzgar altından tekneyi kullanmaya çalışın. Böylece yelkenin görüşü engellediği rüzgar altı bölgesini rahatça görebilirsiniz. Özellikle bazı teknelerde cenova yelkeni rüzgar altı görüşü çok engellemektedir.

11 – Yelken seyrinini sonlandırıp motoru çalıştırma vakti geldiğinde tekneyi iyice gözden geçirin. Eğer tekneden sarkan bir halat siz farkında olmadan motor seyrinde pervaneye dolaşırsa başınıza büyük iş alırsınız. Pervanenin önüne takılan pahalı halat kesicilerin etkisi tamamen kanıtlanmış olmadığı unutulmamalıdır.

12 – Eğer geceleyin tek başınıza seyir yapacaksanız daha dikkatli olmalısınız. Öncelikle bir kafa feneri şarttır. Tekne dışında olası bir müdahale gerektiğinde hem ışık tutmak hem sorunu gidermenin tek yolu kafa feneridir. Geceleyin sular yabancı olur. Görüşün olmadığı yerde endişe artar. Gündüz rahatça gördüğünüz sığılıkları geceleyin göremezsiniz. Güverte üzerinde güçlü bir el projektörü bulunmasının faydasını tarif edemem. Eğer uzun seyirdeyseniz ve gündüz gözüyle görmediğiniz bir yere gece yanaşacaksanız işiniz gerçekten zordur. Hele bir de tek başınızayken, güçlü bir projektörünüz yoksa, size kimsenin yardım etmediği bir balıkçı barınağına gece girmenin deneyimini anlatamam.

13 – Yanaşma zamanı geldiğinde tüm halatlarınızı önceden neta etmeyi ve atmaya hazır pozisyona getirmeyi unutmayın. Aynı şekilde usturmaçaları da hazırlayın. Öyle bir durumda denize düşme riski olacağı için bu durumları liman veya Marina içinde yapmanız doğrudur. Liman veya marinaya girdikten sonra tek başınıza dar yerlerde hem tekneye hakim olmak hem de  halatları hazırlamak zor olacaktır. Eğer size yardım edecek kimse yoksa ve kıçtan kara yanaşacaksanız, kıç tarafa usturmaça koyduktan sonra rüzgar üstü halatı hazırlayın. Tekneyi tam kıçtan kara durdurduğuzda rüzgar üstü halatla birlikte iskele atlayın halatı bağlayın ve teknenin rüzgar ile atmasını engellemek için ileri yol verin. Artık sürüklenme sorununuz ortadan kalktığı için diğer halatları rahatça ve koşturmaya gerek kalmadan bağlayabilirsiniz.