Yatlarda Manevra

Yelkenli yatların yanaşma manevrasını etkileyen iki önemli faktör vardır. Bunlardan biri rüzgar diğeri ise pervane çekmesidir. Yatların tasarım özellikleri, karina temizlikleri, dengesiz yüklenmeleri ve yelken seyri konumuzun dışındadır. (Yanaşma manevraları yapılan yerlerde genelde akıntının etkisi fazla olmadığı için akıntının etkisini göz ardı ediyoruz.)

Dar alanlarda, limanlarda ve marinalarda yanaşma, ayrılma manevralarının motor kuvveti ile yapıldığını ve yelkenlerin kapalı olduğunu belirterek konuya giriş yapalım. Rüzgarın bir kuvvet olduğunu ve bir itici etkisi olduğunu biliyoruz. Rüzgarın hızının artması, itici etkisini de arttıracaktır. Motor kuvvetiyle ilerleyen ve üzerinde yeterince yol bulunan bir yelkenli yatı, rüzgarın itici etkisi hissedilir şekilde veya rotamızı bozacak şekilde etkileyemez. Fakat rüzgar, üzerinde yol olmayan bir yelkenli yatın, bordasına, direğine vs. kısımlarına vurduğu taktirde itici etkisiyle yatı sürükleyecektir. Bu yüzden manevra sırasında yatın üzerinde yeterince yol olmadığı anda rüzgarın sürükleme etkisi en fazla olacaktır.

Yanaşma ve ayrılma manevralarını etkileyen bir diğer bilinmesi gereken önemli etki, pervane çekmesidir. Pervanenin dönüş yönüne ve pervanenin kanatlarının sayısı veya tipine göre pervane çekme derecesi değişecektir. Pervane çekmesi genelde tornistan yol verildiğinde en fazla etki yapar. Çekmenin etkisiyle yatların kıç tarafları sancağa veya iskeleye doğru kaymaya başlayacaktır.

Basitçe açıklarsak, üzerinde ileri yol bulunan bir yatı tornistan kuvvet vererek tornistan yol almasını istiyoruz. Dolayısıyla pervaneyi ters yönde çeviriyoruz. Bu işlem uygulandığında önce ileri yol alan tekne yavaşlar, belli bir süre sonra durur ve durduktan sonra tornistan yol almaya başlar. Fakat hiç rüzgar olamayan zamanlarda bile yatın kıçı bir tarafa doğru pervane çekmesinin etkisiyle atacaktır. Genellikle Yanmar marka motora sahip yatlarda, tornistan hareket verildiğinde iskeleye, Volvo Penta marka motora sahip yatlarda ise sancak tarafa doğru, kıç taraflarında kayma hissedilir. Yanaşma manevrası yapılacaksa, pervane çekmesinin hangi tarafa doğru olduğu önceden bilinmelidir. Pervane çekmesinin açısına göre uygun pozisyon açısı verilerek yanaşma yapılmalıdır.

Not : Yüksek devir hareketiyle başlayan tornistan pervane çekmesini arttırır. O yüzden özellikle sert havalarda pervane çekmesini doğru uygulamak, manevralarda büyük kolaylık sağlayacaktır.