Yelkenli Direk ve Arma Bakımı

Bir çok yelkencinin, bakımlarını ihmal ettiği ama hayati önem taşıyan bir parça olan yelken direklerinin periyodik olarak kontrolleri önemlidir. Yelken direğininin, seyirde düşmesi, ciddi yaralanmalara neden olabilmektedir. Bir yelkenli direğinin kırılarak düşmesi kolay bir ihtimal olmasa da bakımsızlıktan veya kolay eksiklerden kırılan direkler görmekteyiz.

Özellikle gezi yelkenlilerin direkleri alüminyumdan yapılmaktadır. Dış koşullara karşı dayanımları olması için üzerlerine de eloksal kaplama uygulanmaktadır. Alüminyum, hem hafif olması hem de paslanma gibi kolay korozyona uğramaması bakımından ideal bir direk yapı malzemesidir. Fakat hafiflik ve sağlamlık isteyen yarış teknelerine karbondan yapılmış direkler takılır.

Direğin Korozyona Karşı Kontrolü

Alüminyum direkler her ne kadar paslanmaya karşı dayanımlı olsalar da yumuşak metal oldukları için diğer aktif metallerle temasları halinde kolaylıkla korozyona uğramaktadırlar. O yüzden, alüminyum direklerin, diğer metaller ile temasından kaçınılmalı, üzerlerine delik açılarak standart dışı malzemeler takılmamalıdır.

Teknenin içine giren direkler, ıskaça yakasında bulunan paslanmaz, döküm vs. gibi parçalar ile temas ederlerse korozyon oluşabilir. O yüzden teknelerin içine giren direklerde her yıl, direğin başka br bölgeye temas edip etmediği kontrol edilmelidir. Direğin çarmık tellerinden veya altından kesinlikle bir topraklama kablosu alınmalı ve denize ulaştırılmalıdır.

Direğin Korozyona Karşı Kontrolü

Direğin bağlantılarının kontrolü

Direğin üzerinde, gurcata bağlantıları, ıstralya ve çarmık tel çıkışları, seyir ekipmanları ve güçlendirme destekleri bulunur. Direğin dik durabilmesi için sancak, iskele ve de özellikle başta teller bulunur. Direğin üzerinde bulunan gurcataar geriye doğru olduğu için kıç ıstralya telinin önemi büyük değildir.

Özellikle her sezon başında, direğe çıkılarak, direk üzerindeki tüm halat çıkışları, çarmık tel bağlantıları, ıstralya tel bağlantıları, perçinler, gurcatalar ve liftingler kontrol edilmelidir. Bazen minicik bir kopilyanın düşmesi sonucunda bile, bağlı olduğu pim çıkarak, ciddi zararlara neden olabilmektedir. O yüzden direklerde öncelikle görsel kontrol çok önemlidir.

Direğin bağlantılarının kontrolü

Aşağıdaki bağlantılar her yıl kontrol edilmelidir ;

• Baş ıstralya bağlantı pim ve kopilyası (aşağıdan)

• Baş ıstralya bağlantı kopilyası (direk tepesiden)

• Sancak ve ıstralya liftinlerinin kopilyaları

• Diagonel bağlantılarının kopilyaları

• Gurcataların seviye farkı (sancak-iskele düz görünmeli)

• Baş ıstralyada furling varsa, profil üzerindeki setuskurları her yıl sıkılmaldır.

• Sancak ve iskele furlingler, her yıl el aleti ile hareket ettirilmelidir. Uzun süre kullanılmadıklarında kaynama yapmaları engellemiş olur.

• Direk ile bumba bağlantısı arasındaki pim ve somun kontrolü.

Direği tutan tellerin kontrolü ;

Direk kırılmaların tamamı, direği tutan tellerin boşa çıkmasından olmaktadır. O yüzden sancak ve iskelede bulunan çarmık telleri ile baş ıstralya her zaman kontrol edilmelidir. Tellerde kopma, yırtılma, korozyon olup olmadığına bakılmalıdır. Telleri tutan liftinglerin kopilyaları daima her yıl kontrol edilmelidir. Liftinglerin üzerine bant atıldıysa sökülmelidir ve bölgenin nemli kalması engellenmelidir.

Direği tutan liftingler, altı ayda bir WD40 gibi bir yağlayıcı ile yağlanmalı ve az da olsa döndürülmelidir. Bu şekilde kaynamaları engellenmiş olur.

Özellikle baş tarafta furlingin içinde kalan tel ve lifting varsa kontrol edilmelidir. Pimlerine bakılmalıdır.

Direk üstü kablolar kontrol edilmelidir ;

Direğin üstündeki demir fenerinin, elektroniklerin, telsiz anteninin vs. gibi elektroniklerin kabloları çok iyi kontrol edilmelidir. Bir kaçak akım oluşması durumunda, alüminyum direğin korozyona uğraması mümkündür. Ayrıca direğin altında veya çarmık tellerinin altındaki topraklama kablosu salmaya kusursuz inmelidir. Aksi halde bir yıldırım isabet etmesi durumunda, direğin altındaki fiber veya malzeme, yüksek akımdan dolayı patlayacak ve yangın çıkaracaktır.

Direk tansiyonu kontrol edilmelidir ;

Direğin üzerindeki tellerin tansiyonu iyi ayarlanmalıdır. Sert hava koşullarında, doğru yapılmamış bir direk tirimi, direğe ve bağlantılarına ciddi hasarlar verebilir. Üzerinde aşırı tansiyon olan bir direk, gereksiz yere 24 saat arma ve tekne üzerinde bir zorlama yapacaktır. Bunun sonucunda direğin bağlı olduğu metallerin etrafındaki fiber zorlanacaktır. Ayrıca direği tutan tellerin norsmen bağlantı yerleri veya sveç baskı bağlantı yerleri fazla yükten dolayı sürekli zorlanacaktır. Tekneniz, sürekli sert hava seyrindeymiş gibi hem armayı hem gövdeye yük bindirecektir.

Bunun aksine oldukça gevşek bırakılmış bir armada, sert rüzgarlar ile karşılaşıldığında sorun yaratacaktır. Gereğinden fazla boş olan teller, yelkenlerin pırpırlaması sonucu sallanan direkte kampçı etkisi yapacaktır. Bu etki, tüm bağlantı yerlerinde oluşan kuvvetin ani vurmasına neden olacaktır. Bir bakıma çekiç ile çiviye vurularak yapılan etkinin her yelken pırpırladığında yaşayacağız. Bunun sonucu, bağlantı yerinden kopan bir tel olabilir ve sonucunda direk bile kırılabilir.

Direğin geriye doğru yatıklığı ;

Yelken direği ne kadar geriye yatık olursa o kadar tekneniz orsacı olacaktır. Fakat fazla geriye yatık bir dire kana yelkeni sarma olan teknelerde sorun yaratacaktır. Doğru trimi yapılmamış, çarmık ve dioganelleri ayarsız olan bir sarma ana yelken sistemi düzgün çalışamaz. Sıkışma yapar, sistem kendisini kasar. O yüzden özellikle sarma ana yelken sistemine sahip direklerin tirimleri doğru ve uzmanına yaptırılmalıdır.

Doğru direk tirimi nasıl anlaşılır?

Yelken seyrinde, 12 knot gerçek rüzgar eserken, rüzgar altındaki çarmık telleri çok hafif boşalma yapıyorsa, ideal direk trimine sahipsiniz demektir. Eğer 12 knot rüzgarda, çarmık telleri, çok sallanıyorsa, yelken direğiniz çok gevşek veya çarmık telleri, tam tersi olarak aşırı gergin kalıyorsa, yelken direğiniz çok gergin demektir.